Dowlada Federaalka oo sii lumineysa mid ka mid Astaamaheedii Qaranka

Waxaa kale oo Qaramada Midoobeey ay Diwaangelisaa Xuduudaha uu Wadankaasi la leeyahay Wadamada Deriska la ah ha noqoto dhinaca Dhulka iyo Badda, waxaa kale oo iyana ay Qaramada Midoobey ay Diwaangelisaa Nooca lacagta uu isticmaalyo Wadankaasi, waxayna Dhamaan Astaamahaasi ay noqonayaan kuwa lagu garto Qaran qaatey Xornimo.

Hadaba aan soo qaadano Astaana Lacagta oo ah Middda ugu muhiimsan ee uu Qaran leeyahay waxaan Soomaaliya Qaramada Midoobey uga Diwaangashan lacag lagu Magacaabo SHILIN oo weliba lagu Xardhaa hadba waxaa uu dalka Taariikh u leeyahay, hadaba lacagtaasi waxaa lagu jaan gooyaa wax kasta oo uu Wadankaasi leeyahay gaar ahaan marka ay timaado wax kala iibsiga iyadoo Lacagta Shilin Soomaaliga uu soo marey heerar kala duwan.

Markii aan qaadaney Xoriyada waxaa Qarankii markaasi jirey ay isku qabsadeen magaca ay qaadanayso lacagtaasi, hase yeeshee, waxaa markii dambe la go’aamiyey in aan qaadano magaca lacagta SHILIN-ka,waxaana Xiligi Xoriyadda la daabaxay Lacag shilin Soomaali ah oo dadka qaar ay noo sheegeen waxaa ugu weynaa Labaatan Shilin , kadib ayaa waxaa la soo daabacay Boqol Shilin .hase yeeshee dadka waxay si aad ah wax ugu iibsan jireen , Taanno, Kumi , Nushilin, Shilin,Shan shilin, Toban Shilin ilaa…

Markii ay Dhalatey Dowladii Miltariga waxay damacdey in ay wax ka badesho Qaabka lacagta Tiradadooda iyo Naqshadeeda , waxaana Dowladu ay dhowr jeer soo Dabaacdey noocyo lacago kala duwan , waxaana ugu dambeeyey lacagtii Kun Shilin iyo Shan Boqol , balse waxba kama badelin Nooca lacagta ee Shilinka , Dagaaladii Sokeeyey ayaa waxaa Dalka la soo geliyey lacag N20, N50,N100 balse waa uu sii jirey Magacii Shilinka .

Maamulka la magac baxay Soomaaliland ayaa isaga soo daabacdey lacag gaar ah hase yee Shiilin-ka ma lumin, waxaana markaad tagtid Hargeysa maqleysaa lacagtooda oo la raacinayo Magaca SOMAALILAND SHILIN , xitaa Miisaaniyadooda kuma Sargoooyaan Doolar ee waxay ku Gooyaan lacagta Shilinka , waxaan dadka qaar ay ii sheegeen in Maamulkaasi uu damcay in uu Magaca Shilin bedelo balse loo diidey oo loo sheegey in Magaca Shilin uu Soomaaliya oo dhan uu ka dhaxeeyey waana midaas in ay gadaal ka raaciyaan SOMALILAND SHILIN .

Dhinaca koofurta , Markii ay sii dhaceysey Dowladii Milatariga ay soo daabacdey Lacagta Shanta Boqol iyo Kunka Shilin , balse Dagaaladii Sokeeye waxay lacagtii noqotey ama ku soo ururtey Kun Shillin , waxayna arrintii noqotey “ Lacag Kunaa u weyn Kunaa u yar” ,hase yeeshee waxaa moodaa in Waqtiyadaan dambe in uu meesha uu ka sii baxayo Kunkii Shllin oo isugu u taagnaa Astaanta Qaranka, waxaana wax weliba lagu Sargooyey DOOLAR oo ah lacag uu leeyahay Wadan kale oo uga Diwaangashan Qaramada Midbbey , wuxuuna Doolarkii uu noqdey mid wax lagu kala iisado .

In aan qormadan Qoro waxaa iigu dhaliyey markii aan maqley Miisaaniyadii Dowlada Federaalka ee Sannadka 2013 waxaa lagu Sargooyey Doolar iyadoo Baarlamaankii Ansaxiyey laga waayey Qof keliya oo yiraahda “Ma Ansaxineyno Miisaaniyada lagu Sargooyey Lacagta Doolar ,ee lacagteenna ha lagu Sargooyo haba badnaatee si ay u sii jirto Astaanteennii Qaranka , maadaama aan leenahay lacag noo gaar ah iyadoo

Mas’uulkii Wasaarada Maaliyada ay afkiisa ka dhaamaan weydey “Qolo heblo Miisaaniyadeedi waa intaas Milyan oo Doolar,“ waxay ahayd in ay yiraahdaan “War ma adigaa Doolarka iska leh marka aad wax weliba ku Sargoonysid aawey lacagteennii waxaa ka sii yaab badan markii aan Boor ku yaala Wadooyinka Muqdisho aan ku arkey “Cashuurta Bixi”, waxaana Boorka ku sawiran Doolar sidoo kale Darbiyada Dukaaamada Waxaa ku sawiran Doolar waxayna Soomaalida mararka qaar Doolarka yiraahdaan “Abuu Bidaarle” mar haddii lagu Salaaxo Madaxa waa Fahmeysaa “Waa Doolar Ma haysaa”waa Astaan ay isku yaqaanaan dadka ay marka ay Qarinayaan Doolarka.

Mar aan tagay Wadanka Marooko Hotelkii aan degeneyn ayaa waxaa noloo sheegey in Ciddii wadata Doolar aysan kala bixi Karin Hotelka , marka waxaan ku qasbanaaney in uu hotelka noo Sarifo si oo aan Magaalada uga soo Dukaameysano lacagta wadankaasi ,sidoo kale Wadanka Suudaan oo aan tagey Xitaa waxaan weyney Cid noo Sarifta anagoo ka baanhan Doolarkii aan haysaney ayaa dib ugala soo laabaney Magaalada Muqdisho ,waa yaab anagana wax weliba ayaa lagu kala iibsadaa , waxaana in Doolar uu magac yeesho u sabab ah Shirkada Lacagaha ku Xawili Mobile-ka (Mobile Money Transfer ) oo Xitaa waxa uu gaarey in Koob Shaah lagu kala iibsado Doolar,waxayna Islaanta Shaaha iibisa aad Mobile -ka ugu Tuureysaa 10 Cent oo Doolar ah oo u dhiganta Saddex Kun Shillin Soomaali , marka waxay ahayd in Shirkadaha in ay Isticmaalaan Lacagta Shilin Somaaliga ah si ay u taagnaato Astaantii Qaranka Soomaaliyeed.

Guntii iyo Gabagabdii haddii Dowladii Miisaaniyadeedii uu noqdey Doolar, Xildhibaanadii Mushaarkoodii uu noqdey Doolar , Ciidamadii Mushaarkoodii uu noqdey Doolar , Canshuurtii Dekeda iyo Garoonka uu noqdey Doolar , Ganacsatadii iyana ay doonayaan Doolar, Baasaboorkii uu noqdey Doolar ,oo Shirkadihii Mobilada iyana wax aan hayn Doolar wax ku dooneyn halkee loo socdaa.

Waxaa iigu yaab badneyd markii aan damcay in aan 50 Doolar wax ku iibsado ayaa ninkii aan wax ka iibsanayey igu soo celiyey oo i yiri “Saaxiib lacagtaan meel yar bay Garaafo ku leedahay” “ ee mid kale ma haysaa,markaas baan iri “Adiga miyaa leh Doolarka aad igu soo celineysid “Arrin aan ugu Garaabey ayuu ii sheegey ah “ Saaxiib Cid iga qaadanmayso” waa hoos iska iri “Lacagtaan sidaan loogu Waashey sow Dal kale ma laha oo Hadhow uu oran karo “ Lacagaheygii Doolarka waan bedeley ama Cid isticmaali karta ma jirto .

Marka Dowlada Federaalka ayaa laga doonayaa in ay Dhiirigeliso Shillinka maadaama uu u yahay Astaanteedii Qaranka, waxaana u Mahadcelinayaa Maamulka Soomaaliland sida uu ugu weli ugu dhegan yahay SHILLN-ka ,sidoo kale Shirkadaha Isgaarsiinta ayaa iyana waxaa laga doonayaa in Dhulka ka qaadan Shillinka Soomaaliga oo ay joojiyaan Xayeysiinta ay u sameynayaan DOOLARKA.